ŞARK MESELESİ « Dünya Tarihi

[Eceeee]

ŞARK MESELESİ « Dünya Tarihi



Osmanlı Türklerinin, İstanbul'u almasıyla başlayan, kurdukları Osmanlı İmparatorluğu’nun hemen hemen bütün devamı boyunca Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasî hayatında önemli rol oynamış bulunan milletlerarası meseleye verilen ad. Osmanlı İmparatorluğu’nun kuvvetli devirlerinde, Osmanlıları Avrupa'dan sürmek ve kuvvetli bir devlet olmamasını sağlamak gibi bir amaç güden bu mesele; bu zamanlarda, bütün Avrupa devletlerinin, papalığın aracılığı ile Osmanlı imparatorluğuna karşı bir cephe halinde ve birlik olarak durmalarını, gerektiğinde aynı birlik içinde savaşmalarını sağlamıştır. Fakat, Osmanlı İmparatorluğu zayıflamağa başlayınca, İstanbul’un ve zengin Osmanlı topraklarının, hangi Avrupa devletinin malı olacağı konusu, Avrupa devletleri arasında çeşitli anlaşmazlıkların, çeşitli düşmanca hareketlerin başlamasına yol açmıştır. Böylece Avrupa devletleri arasında, Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasal bütünlüğü devam etmeli midir, etmemeli midir? Yolunda bir mesele ortaya çıkmıştır. Avusturya'nın, Yunanistan'ın ve özellikle Rusya'nın, Osmanlı İmparatorluğu’nun mirasına konmak yolundaki çabaları, İngiltere, Fransa gibi kuvvetli Avrupa devletlerinin, Osmanlı İmparatorluğu lehinde arabuluculuğu ile önlenme yoluna gitmiştir. Yunan ayaklanması, Mısır'da Mehmet Ali Paşa'nın yaptığı ayaklanma, Kırım Savaşı, bu arabuluculuğun ve Osmanlı İmparatorluğu’nun siyasî bütünlüğünün devam etmesi yolundaki Avrupa devletlerinin vardığı anlaşmaların birer sonucudur.

Osmanlı İmparatorluğu’nun zayıflaması sonucu, Avrupa devletlerinin çeşitli menfaatler düşüncesi altında, bu devleti himayelerine alır gibi takındıkları bu hareketler ve bunların sonucu olarak meydana gelen “Şark Meselesi”, Büyük Atatürk'ün liderliğinde kazanılan Kurtuluş Savaşı'ndan sonra, özellikle Lozan ve Montrö antlaşmaları ile tarihe karışmış, Türkler, kendi haklarını, yine kendileri koruyabilir bir duruma gelmişlerdir.